Οι ρόλοι της γυναίκας στην κουλτούρα μας και γιατί αυτοί είναι προβληματικοί.

Οι τρόποι με τους οποίους ο χώρος των μέσων μαζικής ενημέρωσης απεικονίζει εμάς τις
γυναίκες αλλά και οι προσδοκίες που πολιτισμικά έχουν επικρατήσει, καλύπτουν μία
σύντομη λίστα με χαρακτηριστικά που πρέπει να υιοθετήσω για να θεωρηθώ “θηλυκή” ή
απλά “μία σωστή γυναίκα”.
Αν κάνω ένα ή περισσότερα βήματα έξω από αυτή την περιορισμένη λίστα προσδοκιών
και υποτιθέμενων θηλυκών χαρακτηριστικών, μπορεί να γελοιοποιηθώ, να πέσω θύμα
περιφρόνησης, και μερικές φορές ακόμα και βίας.
Ο πολιτισμός, η κοινωνία μας απαιτεί (και η απαίτηση γίνεται φανερή από την “απάντηση”
σε όσες γυναίκες επιλέγουν να ζήσουν εκτός των προδιαγεγραμμένων ρόλων) όχι μόνο να
γνωρίζουμε το ρόλο μας αλλά και να συμπεριφερόμαστε αντίστοιχα. Αν δεν το κάνουμε,
ξεκινούν τα προβλήματα.
Ποιος ακριβώς είναι αυτός ο ρόλος;
Πώς αντιλαμβανόμαστε και αντιμετωπίζουμε τις γυναίκες που δεν ταιριάζουν σε αυτές τις
στενές κατηγορίες προσδοκιών;
Με ποιους τρόπους είναι αυτό εξαιρετικά επιζήμιο τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους
άνδρες;

Λεπτή
Οι γυναίκες πάνω από ένα μέγεθος (ας πούμε περίπου στο medium αν και νομίζω ότι
πλησιάζει περισσότερο το small!) θεωρούνται πολύ μεγαλόσωμες για να είναι όμορφες. Η
εικόνα του ¨όμορφου¨ γυναικείου σώματος έχει αλλοιωθεί με ακραίο τρόπο. Ενώ οι άνδρες
μπορεί να είναι ή να γίνουν εύσωμοι, ακόμα και υπέρβαροι και οι σύντροφοί τους πρέπει
να είναι απολύτως εντάξει με αυτό απλά επειδή θεωρείται φυσική αυτή η εξέλιξη για ένα
άντρα, μία υπέρβαρη ή απλά όχι αδύνατη γυναίκα συχνά θεωρείται μη ελκυστική σχεδόν
αμέσως.
Συνηθισμένη σκέψη ότι θα την “αφήσει” ο σύντροφος της ή ότι θα την ανταλλάξει με ένα
νεότερο και πιο αδύνατο “μοντέλο”. Εξακολουθούμε να διατηρούμε μία απίστευτα
περιοριστική ιδέα για αυτό που θεωρείται όμορφο ή θηλυκό είδος σώματος. Οι γυναίκες
που βγαίνουν έξω απ’ αυτά τα όρια συχνά νιώθουν από τις αντιδράσεις των γύρω τους μη
θηλυκές, αόρατες και άσχημες.

Πάντα όμορφη
Τόσο στην πραγματική ζωή όσο και στα μέσα ενημέρωσης οι γυναίκες απεικονίζονται ως
τρόπαια, ως διακοσμητικά στοιχεία, το τριαντάφυλλο δίπλα στο θηρίο.
Όσον αφορά το τι σημαίνει ομορφιά σε μία γυναίκα, τόσο στα μέσα ενημέρωσης αλλά και
στην πραγματική ζωή εμφανίζεται μία τάση οι γυναίκες να μαθαίνουν να καλλιεργούν και
να προσπαθούν να μιμηθούν ένα σχεδόν πορνογραφικό πρότυπο ομορφιάς.
Τεράστια χείλη, δυσανάλογα μεγάλα στήθη, μόνιμο έντονο μακιγιάζ που φαίνεται ή είναι
ζωγραφισμένο θεωρούνται ιδανικά, και πρέπει να επιτευχθούν με οποιοδήποτε κόστος.
Οι γυναίκες λαμβάνουν πολύ συγκεκριμένα και πολύ δυνατά μηνύματα σχετικά με τα
πρότυπα ομορφιάς από τις τέλειες εικόνες γυναικών στη βιομηχανία της μόδας, στις
διαφημίσεις, από την τηλεόραση και τις ταινίες.
Οι γυναίκες είναι πάντα καλλονές, περιποιημένες στο μέγιστο και συνήθως σιωπηλές,
αλλά είναι ξεκάθαρο ή υπονοείται ότι αν δεν είναι πανέμορφες, πιθανόν να μην ήταν στη
θέση που είναι.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Το βασικό μας πλεονέκτημα και η κύρια μας αξία βρίσκεται στη
φυσική μας εμφάνιση.

Συμπαθητική
Η γυναίκα που δεν είναι γλυκιά, καλή και χαριτωμένη συχνά θεωρείται αντιπαθητική. Εάν
μια γυναίκα εκφράσει οποιαδήποτε ισχυρή άποψη, δεν είναι συνεχώς ευχάριστη και με
κατανόηση, αυτόματα χαρακτηρίζεται “δύσκολη”. Ή αν Θεός φυλάξοι, έχει κακή διάθεση ή
θυμώσει, τότε πρέπει να είναι αποτέλεσμα των ορμονών της, ή αν δεν φταίει αυτό
χαρακτηρίζεται “επιθετική” και “συμπεριφέρεται σαν άντρας”.
Αν μια γυναίκα υπερασπίζεται δυναμικά την άποψη της, αν λέει όχι, αν είναι δυνατή,
παθιασμένη, αν δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί της ειδικά από άνδρες; Τότε εύκολα θα
χαρακτηριστεί αντιπαθητική, μη θηλυκή ακόμη και ανδροπρεπής. Υπέρτατα εγκλήματα για
μία γυναίκα. Οι γυναίκες πρέπει πάντα να είναι συμπαθητικές.

Ευγενική
Οι γυναίκες εκπαιδεύονται να είναι ανεκτικές, πάντα ευγενικές και υπάκουες, γλυκομίλητες
χωρίς να εκφράζουν έντονα άποψη ενάντια σε οτιδήποτε. Γυναίκες που ενοχλούν, που
μιλούν αρνητικά για κάτι ή υπερασπίζονται τον εαυτό τους, που εκφράζουν προτίμηση και
λένε όχι, που δηλώνουν δυνατά και ξεκάθαρα τι θέλουν ή δεν θέλουν;
Εύκολα χαρακτηρίζονται επιθετικές, φωνακλούδες, ενοχλητικές, δύσκολες, κακές,
ανυπάκουες και φυσικά μη θηλυκές.
Όταν ένας άντρας είναι ισχυρογνώμων και αποφασιστικός θεωρείται ότι έχει αξιοζήλευτα
χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν δύναμη, φιλοδοξία και αυτοπεποίθηση.
Επιτρεπτικές και επιεικείς, ποτέ θυμωμένες.
Οι θυμωμένες γυναίκες; Καθόλου θηλυκές, υπερβολικές, επιθετικές και φυσικά
αντιπαθητικές. Οι θυμωμένοι άντρες; Ισχυροί, ξέρουν τι θέλουν, έχουν αυτοπεποίθηση,
αρρενωποί, “πραγματικοί άντρες”.
Οι γυναίκες που θυμώνουν αντιμετωπίζονται αρνητικά, παρά το γεγονός ότι ο θυμός είναι
μια απολύτως φυσιολογική ακόμη και αναγκαία ανθρώπινη αντίδραση ανεξαρτήτως
φύλου.
Κυριολεκτικά απαγορεύεται να βιώνουμε ή να επιδεικνύουμε αυτό το πολύ ανθρώπινο,
απολύτως φυσιολογικό και μάλιστα μερικές φορές υγιές συναίσθημα.

Οι γυναίκες πρέπει να είναι πάντα προκλητικές, σαγηνευτικές και σέξι Ταυτόχρονα δεν πρέπει να είμαστε υπερβολικά σεξουαλικές. Σε αντίθετη περίπτωση αυτόματα η
γυναίκα χαρακτηρίζεται “φτηνή”.
Μια γυναίκα πρέπει να είναι η απόλυτη σεξουαλική φαντασίωση χωρίς να εμπλέκεται σε
πολλές σεξουαλικές επαφές. Πρέπει να είναι προκλητική αλλά όχι σεξουαλικό ον. Αλλιώς,
μετατρέπεται σε “εύκολη”, σε “σκουπίδι”. Η σεξουαλικότητά της πρέπει να είναι στείρα,
αγνή, όχι γνήσια, μόνο για επίδειξη, και για την ευχαρίστηση των ανδρών.
Οι γυναίκες που νιώθουν αυτοπεποίθηση με τη σεξουαλικότητά τους συνήθως κάνουν
τους γύρω τους να αισθάνονται το λιγότερο άβολα. Οι γυναίκες αισθάνονται απειλημένες
επειδή στα μάτια τους αυτό το είδος της γυναίκας είναι σίγουρο ότι θα κερδίσει τον
διαγωνισμό για την κατάκτηση του πιο ποθητού άντρα. Οι άνδρες τείνουν να είναι νευρικοί,
εχθρικοί ή να την βλέπουν ως ένα καθαρά σεξουαλικό αντικείμενο σε αντίθεση με το
πολυδιάστατο ανθρώπινο ον που είναι.
Προσοχή: “οι γυναίκες που νιώθουν αυτοπεποίθηση με τη σεξουαλικότητά τους” δεν
πρέπει να συγχέονται με τις γυναίκες που επιλέγουν την εξαιρετικά προκλητική ένδυση, η
οποία φαίνεται να είναι ο μοναδικός τρόπος μέσω του οποίου αντιλαμβανόμαστε τον όρο
“σέξι” σήμερα. Υπάρχει διαφορά μεταξύ της σεξουαλικότητας και της αυτο-
αντικειμενοποίησης και μεταξύ της πραγματικής ενδυνάμωσης έναντι της συνειδητής ή
υποσυνείδητης επιδίωξης προσοχής.

Η κύρια αποστολή μας στη ζωή: να βρούμε έναν άντρα Αν δεν τον βρούμε, δεν τα έχουμε καταφέρει. Αυτή η αντίληψη καλλιεργείται σταδιακά σε κάθε κορίτσι από παντού – οικογένεια και κοινωνία. Σε κάθε περιοδικό για κορίτσια ή γυναίκες βλέπουμε πρωτοσέλιδα για ρούχα που θα μας κάνουν να φαινόμαστε ελκυστικές, συμβουλές για να ομορφύνουμε τα σώματα και τα πρόσωπά μας για ποιο σκοπό; Κυρίως για να αρέσουμε στους άνδρες.
Στη λογοτεχνία οι περισσότερες ιστορίες αγάπης επικεντρώνονται στις γυναίκες που
ψάχνουν τον τέλειο άντρα, ενώ νιώθουν μόνες και χαμένες χωρίς αυτόν. Σε τηλεοπτικές
σειρές αναρίθμητες γυναίκες εθελοτυφλούν, συμβιβάζονται και φροντίζουν άντρες που τις
υποτιμούν, τις θεωρούν δεδομένες ή τις κακομεταχειρίζονται, γιατί βασικό μέρος του ρόλου
μίας γυναίκας είναι να κάνει ότι χρειάζεται για να κρατήσει τον άντρα της.
Και όταν οι γυναίκες εξαρτώνται από τους άνδρες, τί γίνεται; Οι γυναίκες αποδυναμώνονται
ενώ τοποθετούν τους άνδρες σε μια θέση δύναμης.
Δεν είναι λάθος να αναζητώ την αγάπη, να θέλω να αγαπήσω και να αγαπηθώ. Οι
περισσότεροι το ευχόμαστε αυτό. Είναι μια παγκόσμια ανθρώπινη επιθυμία ενώ η
αναζήτηση του σωστού ατόμου και η υπομονετική δημιουργία μίας υγιούς και ισότιμης
σχέσης, είναι βασικά στοιχεία μίας ευτυχισμένης ζωής.
Αυτό είναι διαφορετικό από το να έχω ανάγκη έναν άντρα στη ζωή μου για να πιστέψω ότι
μόνο έτσι ολοκληρώνομαι ως γυναίκα. Η ανάγκη μπορεί να γίνει μια επικίνδυνη λέξη και
ένα επικίνδυνο συναίσθημα που μπορεί να οδηγήσει σε πολλές συναισθηματικές
διαμάχες.
Όταν ζω βιώνοντας έντονα την ανάγκη για έναν άντρα στη ζωή μου, βάζω τους άνδρες
στο επίκεντρο της προσοχής μου. Και μαντέψτε ποια θα μπει τελευταία στις
προτεραιότητες μου και τελικά ποια θα θυσιαστεί; Εγώ και οι γυναίκες σαν σύνολο

Μια μητέρα
Η μητρότητα θεωρείται ένα κάλεσμα, ένα ένστικτο. Θεωρείται φυσική και εγγενής στις
γυναίκες. Είναι αυτό που οι “κανονικές” γυναίκες θέλουν στη ζωή τους. Πολλοί το
αντιλαμβάνονται ως κινητήρια δύναμη, προτεραιότητα και όνειρο για όλες τις γυναίκες.
Αν μία γυναίκα δεν θέλει να γίνει μητέρα, χαρακτηρίζεται παράξενη και ψυχρή, κάτι δεν
πάει καλά μαζί της, δεν μπορεί να αποτελεί μητρική φιγούρα χωρίς παιδιά, σίγουρα θα το
μετανιώσει και απλά δεν θεωρείται μια φυσιολογική γυναίκα.
Ωστόσο ταυτόχρονα για όσες γυναίκες γίνονται μητέρες, επικρατούν εξίσου επιζήμιες και
υποτιμητικές ιδέες.
Ανεξάρτητα από όσα κάνουν ή πόσες δικές τους ανάγκες παραμερίζουν για να φροντίσουν
τα παιδιά τους, ποτέ δεν μπορούν να γίνουν αρκετά καλές μαμάδες. Ποτέ δεν θυσιάζουν
αρκετά, δεν είναι ποτέ όσο πρέπει τέλειες.
Από την άλλη οι μητέρες που εγκαταλείπουν τα πάντα για τα παιδιά τους τείνουν να
αντιμετωπίζονται ως μάρτυρες, ως μονοδιάστατα όντα, φυσικά χωρίς σεξουαλικότητα που
έχουν θυσιάσει την καριέρα τους και οτιδήποτε άλλο τις ευχαριστούσε.
Σε πόσες ταινίες και σειρές δεν έχουμε δει τη σύζυγο και μητέρα που μεγαλώνει τα παιδιά
στο σπίτι να εμφανίζεται γκρινιάρα, απεριποίητη και σίγουρα όχι πια καλλίγραμμη.
Τουτέστιν είναι απολύτως φυσική η εξέλιξη της εύρεσης νέας και λεπτής ερωτικής
συντρόφου από τον “ταλαιπωρημένο” σύζυγο. Και φυσικά η σύζυγος συνήθως
ανασυντάσσεται, περιποιείται τον εαυτό της και χάνει κιλά για να ξανακερδίσει τον άντρα
της. Καμιά φορά μπορεί φευγαλέα να αναρωτηθούμε μετά το τέλος της ταινίας, για τις
δικές της ανάγκες και αν μπορεί να τις αναγνωρίσει πια…αλλά μετά μας παίρνει ο ύπνος και
το ξεχνάμε.

Και λοιπόν γιατί είναι όλα αυτά τόσο επιζήμια;
Επειδή καθιστά τη γυναικεία υπόσταση μία αποκλειστική λέσχη από την οποία ένας
μεγάλος αριθμός από τα εγγενή μέλη της αποκλείονται επειδή δεν συμμορφώνονται με τις
βαθιά ριζωμένες και άκαμπτες κατευθυντήριες γραμμές της κουλτούρας μας, για το τι
σημαίνει να είμαστε “γυναίκες”.
Επειδή μαθαίνει τις γυναίκες να ανταγωνίζονται και να είναι δύσπιστες προς άλλες
γυναίκες. Και όταν οι γυναίκες δεν εμπιστεύονται η μία την άλλη και μαθαίνουν να είναι
ουσιαστικά εναντίων η μία της άλλης, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα στηρίξουν και δεν
θα αναδείξουν η μία την άλλη.
Επειδή αφήνει την πλειοψηφία των γυναικών που δεν έχουν εξιδανικευμένα, χωρίς καμία
ατέλεια, ιδεατά σώματα και πρόσωπα να αισθάνονται αυτολύπηση, ανίκανες και ανάξιες
να αγαπηθούν, ντροπιασμένες, άσχημες και προβληματικές.
Επειδή η επιβολή τόσο στενών κατευθυντήριων γραμμών για τον ορισμό της ομορφιάς
αυξάνει την συχνότητα των διατροφικών διαταραχών, της χαμηλής αυτοεκτίμησης και της
γενικής δυστυχίας μαζί με την έλλειψη ικανοποίησης από τον εαυτό μας.
Επειδή μαθαίνει στους άνδρες να κρίνουν τις γυναίκες μέσα από έναν εξίσου στενό φακό.
Και όταν οι άνδρες θεωρούν ότι οι γυναίκες είναι σημαντικές ή πολύτιμες αναλόγως του
επίπεδου της ομορφιάς τους, όπως και αναλόγως του ποσοστού συμμόρφωσης τους στη
στερεοτυπική ιδέα για την “σωστή” γυναίκα, τότε ανοίγεται ο δρόμος να πιστέψουν ότι είναι
πιο προνομιούχοι απέναντι στις γυναίκες.
Ανοίγει επίσης τον δρόμο για κάποιους άνδρες να αναπτύξουν αρνητική, ακόμη και τοξική
σκέψη έναντι των γυναικών, καθώς και να συμβάλει στην υποβάθμιση και την
κακομεταχείριση των γυναικών. Αν δεν είσαι ο σωστός τύπος γυναίκας τι είσαι; Σίγουρα
όχι όσο σημαντική όσο μία “κανονική” γυναίκα. Και εδώ η κατάσταση μπορεί να γίνει
επικίνδυνη και να και τροφοδοτήσει την ευρύτερη εικόνα της αντρικής βίας και της
κακομεταχείρισης των γυναικών.
Αν και υπάρχουν πολλά κομμάτια σε αυτό το παζλ, αυτό είναι ένα από αυτά. Ένας από
πολλούς παράγοντες που συμβάλλουν στη διαδεδομένη βία κατά των γυναικών.
Μέχρι να αλλάξουμε, να διευρύνουμε, ακόμα και να εξαλείψουμε αυτές τις αυστηρές,
άκαμπτες, καταπιεστικές, και περιοριστικές προσδοκίες και προκαταλήψεις για το τί
σημαίνει να είμαστε γυναίκες, δεν θα κάνουμε σημαντικά περαιτέρω βήματα. Έχουμε κάνει
πολλά βήματα προς τα εμπρός (το δικαίωμα των γυναικών να ψηφίζουν, η διεύρυνση των
επιλογών σταδιοδρομίας για τις γυναίκες, για να αναφέρω μόνο μερικές) αλλά παραμένουν
πολλά ακόμη να γίνουν.
Ας μην συμβιβαστούμε και ας μην σταματήσουμε εδώ. Έχουμε κι άλλη δουλειά να
κάνουμε.